W XIX wieku w Zamościu podobnie jak innych miastach przeważała drewniana zabudowa, sprzyjająca powstawania pożarów. Panująca sytuacja wymagała powołania zorganizowanej grupy ludzi wyposażonej w sprzęt do walki z pożarami. Z inicjatywy zamojskiego aptekarza Karola Kłossowskiego 30 czerwca 1882r. powołano Zamojską Straż Ogniową (ZSO), który też został jej pierwszym prezesem. Była to pierwsza ochotnicza straż na terenie ówczesnego powiatu zamojskiego. Strażnica ZSO mieściła się w budynku dawnej stajni kozackiej przy ul. Partyzantów. Do walki z żywiołem strażacy używali wozów konnych wyposażonych w sikawki ręczne, na wyposażeniu były tez dwa dwukołowe beczkowozy o pojemności 400l. Do alarmowania używano trąbki, na dźwięk, której do strażnicy dostarczane były konie. Działająca pod carskim zaborem straż pomimo nieprzychylności zaborcy krzewiła ducha polskości. Działania ZSO spotykały się z dużym uznaniem mieszkańców miasta, czego dowodem był ufundowany przez społeczeństwo sztandar. Poświęcenia jego dokonał 29 czerwca 1918r. w kościele kolegialnym ks. Józef Dąbrowski w obecności Bolesława Chomicza, Prezesa Instytucji Ubezpieczeń Wzajemnych Budowli od Ognia w Królestwie Polskim, a także Prezesa Związku Florańskiego. Rodzicami chrzestnymi sztandaru zostali Klementyna Stodołkiewiczówna- żona prezydenta miasta Zamość, oraz Zdzisław Kłossowski- syn założyciela.
W dniu 5 paź
dziernika 1926r. w Zamościu odbył się zjazd Ochotniczych Straży Pożarnych powiatu zamojskiego, na którym wskazano i ustalono zasady organizacji jednostek straży pożarnych. W tym dniu odznaczono zasłużonych działaczy ZSO oraz odbyły się pierwsze na Zamojszczyźnie zawody strażackie Ochotniczych Straży Pożarnych, w których wzięło udział 6 jednostek OSP, w tym także Zamojska Straż Ogniowa. W 1927r z funduszy Zarządu Miejskiego zakupiona została pierwsza motopompa. Rok później na wyposażeniu strażnicy był również samochód- polewaczka. Z inicjatywy Antoniego Ferensa w 1930r na Nowym Mieście został utworzony II oddział straży, liczący 26 strażaków. Wyposażeniem tego oddziału była sikawka ręczna i konne środki transportowe. W następnym roku na przedmieściu Majdan Stanisław Iwaniuk powołał III oddział, który stanowiło 25 ochotników. Wyposażony był w sikawkę dwukołową i wóz rekwizytowy. Poza działalnością bojową ZSO prowadziła działalność kulturową. Została utworzona 35-cio osobowa orkiestra strażacka. W 1938r na terenie powiatu zamojskiego funkcjonowały już 73 jednostki OSP.
W czasach okupacji hitlerowskiej Zamojska Straż Ogniowa miała bardzo wąski teren działania, gdyż nie była dopuszczana do pożarów w pacyfikowanych wioskach. Wielu działaczy pożarnictwa przeszło do ruchu oporu, wielu aresztowano, a część zginęła w obozach koncentracyjnych. Komendantem został Niemiec Kert, który przymusowo powołał 90 osób do służby w pogotowiu zawodowym. Rozwiązany został II i III oddział Straży Pożarnej. Okupanci opuszczając miasto zrabowali podstawowy sprzęt gaśniczy. Pozostał jedynie sprzęt ukryty i przechowywany przez strażaków. Dzięki nim zachowała się 1 sikawka, 100 m węża, 10 hełmów i 1 drabina.
W dniu 15 sierpnia 1944r powstała Zawodowa Straż Pożarna (ZSP). Zarząd Miejski zakupił motopompę, która umieszczana na wozie ciężarowym stanowiła pierwszy wóz bojowy. W tym czasie ZSP zaopatrywana była w coraz lepszy sprzęt gaśniczy. Załogę stanowiło 32 pracowników posiadających pełne wykształcenie fachowe. Zawodowej Straży Pożarnej postawione zostają dwa naczelne zadania:
- rozwijanie działalności profilaktycznej,
- skuteczna walka z pożarami.
W 1963r zorganizowano w Zamościu I zawody powiatowe, a po nich również I Wojewódzkie Zawody Pożarnicze, na których OSP Dzielce wywalczyła I miejsce i rok później reprezentowała województwo na I Krajowych Zawodach Pożarniczych w Zabrzu. Uzyskując wynik bardzo dobry w nagrodę otrzymała typowy wóz bojowy.
Organizacja młodzieżowych i żeńskich drużyn pożarniczych rozpoczęła się w 1965r i już na pierwszych zawodach drużyn żeńskich w Tomaszowie powiat zamojski zajął II miejsce w województwie i kraju.
Ważnym wydarzeniem w działalności OSP były obchody Dnia Strażaka w 25-cio lecie Polski Ludowej. W tej uroczystości brały udział wszystkie jednostki OSP powiatu i miasta Zamość oraz liczne delegacje z sąsiednich powiatów.
W 1970r strażnica zostaje przeniesiona do nowo wybudowanego budynku przy Kilińskiego 62.
Na skutek reformy administracyjnej kraju w 1975 r została powołana Wojewódzka Komenda Straży Pożarnej. Swym zasięgiem objęła 4 powiaty byłego województwa Lubelskiego, zamojski, biłgorajski, hrubieszowski, tomaszowski oraz 2 gminy powiatu Bychawa i 4 gminy powiatu Krasnystaw.
Mimo stanu wojennego w 1982r z okazji 100-lecia Zamojskiej Straży Pożarnej zorganizowano jubileuszową uroczystość. Odchody rozpoczęły się od złożenia wieńców na grobie założyciela ZSP oraz na zamojskiej rotundzie ku czci strażaków poległych w II wojnie światowej. Podczas uroczystości na Rynku Wielkim ZSP w Zamościu została odznaczona Złotym Znakiem Ochotniczych Straży Pożarniczych i odznaka Zasłużony dla Zamojszczyzny. Liczni funkcjonariusze ZSP i zasłużeni działacze otrzymali medale zasługi. Dla zebranych na Rynku Wielkim interesującym momentem była defilada zamojskiej i okolicznych jednostek Straży Pożarnych oraz pokazy z użyciem sprzętu pożarniczego historycznego i współczesnego, jak również występy orkiestry strażackiej.
W 1992r powstała Państwowa Straż Pożarna w związku z tym ZSP przekształciła się w Komendę Rejonową PSP, którą stanowiło dwie jednostki ratowniczo-gaśnicze w Zamościu i w Szczebrzeszynie.
W 1995r utworzono Krajowy System Ratowniczo-Gaśniczy, (KSRG), który do dnia dzisiejszego skupia jednostki ochrony przeciw pożarowej jak i inne służby, instytucje i podmioty mające na celu ratowanie życia, zdrowia, mienia lub środowiska, jak również zwalczanie pożarów, klęsk żywiołowych i innych miejscowych zagrożeń.
W wyniku reformy administracyjnej kraju w 1999r zlikwidowano Komendę Wojewódzką PSP w Zamościu, a Komendę Rejonową PSP przekształcono w Komendę Miejską PSP.